GETEM Herkese Sesleniyor: Görenler Görmeyenlere Kitap Okusun

[melleseferi]

GETEM Herkese Sesleniyor: Görenler Görmeyenlere Kitap Okusun



Görme engelli olmak edebiyatı sevmeye engel mi? Değil. Çünkü Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Laboratuvarı, sesli kitap projesiyle herkese ulaşmaya çalışıyor.
 
Edebiyatseverler dört gözle Orhan Pamuk'un yeni romanını bekliyor. Peki hiç düşündünüz mü, kitap yayımlanınca görme engelli kaç edebiyatsever sıcağı sıcağına kitabı okuyabilecek? Bu soruya hepsi demek isterdik. Ama maalesef diyemiyoruz. Çünkü Türkiye'de görme engellilerin güncel kitaplarla buluşması biraz zor. Ama son yıllarda bu durum bir sorun olarak görüldüğünden çözüme yönelik de çalışmalar yapılıyor. Bu çalışmaların odağında da Görme Engelliler Teknoloji ve Eğitim Laboratuvarı (GETEM) var. 2000'li yıllarda ortaya çıkan ama birkaç yıldn etkinliğini arttıran GETEM görme engelliler için sesli kitaplar üretilmesini sağlıyor.
 
GETEM, 14 bin kitabı sesli hale dönüştürerek görme engellilerin kitap okuma ihtiyacına cevap veriyor. 2000'li yılların başında ortaya çıkmış bir kütüphanede şimdilerde 9 bini sesli, 5 bini e-kitap olmak üzere toplam 14 bin kitap bulunuyor. Balzac'ın Köy Doktoru, Nazım Hikmet'in Memleketimden İnsan Manzaraları, Marcel Proust'un Kayıp Zamanın İzinde gibi klasikler de var kütüphanede; Buket Uzuner'in İstanbullular, Ahmet Ümit'n Kukla, Orhan Pamuk'un Masumiyet Müzesi gibi daha güncel eserler de.
 
Bu kütüphanede sesli kitapların çoğalması elzem. Bunun için de duyarlı insanlara ihtiyaç var. Ki okuma yazma bilen herkes destek olabiliyor. Mesela kitap seslendirmelerini evinizden kolay bir şekilde yapabiliyorsunuz. GETEM ekibinden Levent Açlan "Uzaktan okuma yapmak isteyen gönüllüler için son derece uygun bir platformumuz var. Sitemizin ana sayfasında gönüllü okuyucu olmak isteyenleri bilgilendiren, onlara neler yapmaları gerektiğini anlatan bir yönergemiz var. Zaten gönüllü okuyucularımızın büyük çoğunluğu da kitaplarını evlerinde okuyan kişiler. Mevcut bilgisayar teknolojisiyle birlikte bu iş daha kolay hale geldi. Hatta bizim bazı gönüllü okuyucularımız akıllı telefonlarından kayıt yapıp gönderiyor. Böylece GETEM'deki iki stüdyonun haftada alabileceği 30 saatlik potansiyelin çok daha ötesine geçiyoruz," diyor.
 
YA İNTERNET YA TELEFON
 
Bu kütüphaneden görme engelliler iki yolla yararlanıyor. İlki, www.getem.boun.edu.tr adlı internet sitesi. Siteden yararlanmak için üye olmak gerekiyor. Üyelik ücretsiz. Sonrasında seçtikleri kitabın sesli halini dinleyebiliyorlar. Ama interneti kullanma imkanı olmayanlar da düşünülmüş. Türk Telekom ile yapılan işbirliği sonucu 0 800 219 91 91 numarayı arayıp sesli kitabı 'okumak' da mümkün.
 
Açlan'dan öğrendiğimize göre kütüphaneye genelde orta yaş ve üstü insanlar katkı sağlıyormuş. Tabii Boğaziçi Üniversitesi'nde okuyan öğrencilerin de kütüphaneye oldukça destek verdiğini söylüyor.
 
DAHA FAZLA GÖNÜLLÜ GEREK
 
Boğaziçi Üniversitesi'nde bulunan laboratuvarı gezdiğimiz sırada gönüllü bir okuyucuyla karşılaştık. Aslında o bir yazar, Mehlika Mete. Laboratuvara gelip kendi kitabını görme engelliler için okuyor. Mete "Yazarlar buraya gelip kendi eserlerini okusun, öylesi çok daha kıymetli olur," diyor ve gönüllü kitap okuyucularının artmasını temenni ediyor.
 
Kütüphanenin Mete gibi 600 yakın gönüllü okuyucusu varmış. Onlar sadece edebiyat kitapları seslendirmemiş, antropoloji, felsefe gibi birçok bilimsel kitapların sesli versiyonlarını da oluşturmuşlar.
 
Ayrıca lise ve üniversiteye hazırlık ders kitapları sesli hale getirilmiş ve çok da talep görüyormuş.
 
Tabii Açlan kütüphanede daha birçok kitabın olmasını istiyor. Bunun için de herkese çağrıda bulunuyor: "Kitap okumak bir keyif işi, gelin bu keyfi hep beraber paylaşalım." Yemek kitabı da çıktı! Görme engelliler artık çok daha kolay yemek yapabilecekler. Yemek tarifi kitapları genelde görme eylemi üzerinden anlatılır. Ama Türkiye Görme Özürlüler Kitaplığı (TURGOK) bir ilke imza atarak hem sesli kitap olarak hem de Braille Alfabesiyle yazılmış Mutfaktan Güzet Kokular Geliyor adlı bir kitap çıkardı.
 
Bu sayede "soğanlar pembeleşene kadar' tarifi 'iki dakika pişirin' şekline dönüşmüş oldu. TURGOK Genel Sekreteri Şafak Özpoyraz'dan, kitap editörlüğünü şef Ömür Akkorun üstlendiğini öğreniyoruz. Akkor, kitap için gözlerini bağlayıp tüm tarifleri denemiş.
 
Kitaba ulaşmak için TURGOK'a üye olmak gerekiyor. Üye olunca da sesli versiyonunu edinebiliyorsunuz. Zaten Özpoyraz, kitapların kimi üyelerine verdiklerini onların da bu çalışmadan çok memnun kaldıklarını söylüyor. Ki bu kitap onları cesaretlendirmiş. Şimdilerde müzikle ilgili bir kitap için uğraşmaya başlamışlar.
 
Ama en çok da yayınevlerini duyarlı olmaya çağırıyor: "Basmış oldukları her kitabın sesli versiyonu olmasa bile e-kitap versiyonunu bizimle paylaşmalarım istiyoruz. Telif kanununda yaşanan gelişmeler yayınevlerine ciddi sorumluluklar yüklüyor. Kendilerinden birtakım yasaların zorlamasıyla değil, gönüllü olarak bizlerle kitap paylaşmalarını diliyoruz." Açlan, Yapı Kredi Yayınları'nın bu konuda duyarlı yaymevlerinden biri olduğunu söylüyor.
 
"Kitapları satışa çıktığı gün bize de e-kitap olarak gönderiyorlar. Bu sayede görme engelliler de okumak istedikleri kitabı uzun süre beklemek zorunda kalmıyor."
 
 
16.08.2013 - Sabah